چطور زیرساخت مناسب برای رشد استارت اپ را فراهم کنیم؟ راهنمای استفاده از منحنی گرینر

اگر صاحب استارتاپی باشید، حتما رشد کسب و کارتان برایتان اتفاق خوشحال کننده‌ای است، اما هر رشدی نیاز به آمادگی و زیرساخت‌های مناسب دارد، وگرنه بیشتر از اینکه یک فرصت برای بیزینس شما باشد، به عنوان یک چالش می‌تواند کسب و کار شما را با بحران مواجه کند.

ما در این مطلب برای حل این چالش شما را با «منحنی گرینر» آشنا می‌کنیم. منحنی گرینر به شما کمک می‌کند تا برای رشد استارتاپتان برنامه‌ریزی کنید و برای تغییراتی که در هر مرحله رشد اتفاق می افتد آماده باشید.

منحنی گرینر چیست؟

«منحنی گرینر »، ابزاری است که شرکت‌ها را برای مراحل رشد و تغییرات بزرگتر آماده می‌کند و انواع مختلف بحران هایی که ممکن است در هر مرحله از رشد اتفاق بیفتد را به استارت‌آپ‌ها نشان می‌دهد. تغییراتی مثل ورود به بازارهای جدید تا افزایش تعداد کارکنان و هر نوع رشد سازمانی، با منحنی گرینر پیش‌بینی می‌شود و با راه‌حل‌هایی از پیش تعیین شده استارتاپ‌ها را برای مراحل رشد خود آماده می‌‌کند.

مزایای مدل رشد گرینر چیست؟ چرا از منحنی گرینر استفاده کنم؟

وقتی از منحنی Greiner به درستی استفاده می کنید، مثل این است که در یک گوی بلوری همه چیز را قبل از وقوع می‌بینید. این مدل مزایای زیادی دارد:

• درک آن ساده است و چالش‌های مشترک استارتاپ‌ها در مسیر رشد را نشان می‌دهد.
• با گرینر می‌توانید جایگاه فعلی شرکت خودتان را ارزیابی کنید و از استراتژی‌های مربوط به هر مرحله استفاده کنید و ببینید با چه خطراتی روبرو هستید.
• نقطه بحران کنونی و مرحله رشد بعدی را برآورد کنید. این مسئله به شما کمک می‌کند تا برای واکنش‌ مناسب در برابر مشکلات هم آماده باشید.

بحران های استارتاپ در هر مرحله چه هستند + راه حل

منحنی رشد گرینر اولین بار در سال ۱۹۷۲ توسط لری گرینر استاد سرشناس مدیریت و سازمان در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی با 5 مرحله رشد طراحی شد و در سال۱۹۹۸، مرحله ششم با عنوان ادغام یا راه حل‌های برون سازمانی به این منحنی اضافه شد.

با رشد هر بخش، تغییراتی در ساختار سازمانی، رهبری و سبک‌های مدیریتی و … استارتاپ‌ها پیش می‌آید. ما در این بخش این مراحل و راهکارهای رفع بحران‌های هر مرحله را با شما مطرح می‌کنیم.

1-مرحله خلاقیت و بحران رهبری

اگر صاحب استارتاپی باشید یا تصمیم داشته باشید کسب و کار خودتان را داشته باشید، حتما می‌دانید که استارتاپ‌ها در مراحل ابتدایی اغلب توسط بنیانگذاران و هم بنیانگذاران اداره می‌شوند و آن‌ها هم با تمام انرژی، می‌خواهند محصولات و خدماتشان را وارد بازار کنند.

البته اوایل کار چون حجم کارها کم است، مشکل خاصی نیست؛ اما با بزرگ شدن استارتاپ‌ها، دیگر آن‌ها نمی‌توانند همه کارها را خودشان انجام بدهند و شرکت در این مرحله با بحران رهبری روبرو می‌شود.

بحران رهبری را چطور حل کنم؟

در اولین قدم باید یک مدیر تجاری و حرفه‌ای با ذهنی عملگرا و چابک را وارد کسب و کارتان کنید. اگر رشد کسب و کارتان سریع است، احتمالا در همین زمان نیاز دارید تا مدیران حرفه‌ای که به کارهای تخصصی‌تری مثل بازاریابی و منابع انسانی هم مسلط باشند را استخدام کنید.

2–مرحله جهت‌دهی و بحران استقلال:

 شرکت ها برای رشد نیاز به جهت دهی مناسب دارند و خلاقیت و نوآوری‌ها هم باید به درستی مدیریت شود. بعد از استخدام مدیران کسب و کار، شرکت وارد مرحله دوم رشد خود می شود. در اینجا احتمالا بیزینس شما دارای ساختار سازمانی است و ارتباطات رسمی‌تر شده‌اند. وقتی بخاطر بزرگ شدن کسب و کارتان دیگر تیم مدیریت زمان کافی برای نظارت مستقیم و جهت‌دهی به تمام فعالیت ها را ندارد، شرکت وارد بحران خودمختاری یا بحران استقلال می شود.

بحران استقلال را چطور حل کنم؟

وقتی بنیانگذاران و مدیران اصلی وظایف جهت دهی و نظارت را به مدیران هر بخش می‌سپارند بحران استقلال پیش می‌آید، در این مرحله ممکن است مدیران به واحد‌های خود بیشتر از کل بیزینس علاقه‌مند باشند و این موضوع می تواند باعث تضاد بین مدیریت بخش‌ها شود. در اینجا باید بنیانگذاران در عین حال که به مدیران آزادی عمل و استقلال می‌دهند آن‌ها را متوجه این موضوع کنند که هدف نهایی، رشد سازمان در همه‌ی بخش‌ها است و نگذارند استقلال هر بخش، آسیبی به اهداف کلی سازمان بزند.

3-مرحله تفویض اختیار و بحران کنترل

با رشد شرکت، تیم اصلی به کمک نیاز دارد و مرحله تفویض اختیار به شکل جدی‌تری دنبال می‌شود، اما مشکل اینجاست که بسیاری از مؤسسان استارتاپ‌ها چون عادت به نظارت مستقیم به کارها دارند، تفویض وظایف و مسئولیت‌ها به مدیران میانی و جدید برایشان سخت است و از طرف دیگر مدیران میانی هم با دخالت‌های بنیانگذاران انگیزه خود را برای کار از دست می‌دهند. در این مرحله بحران کنترل پیش می آید.

بحران کنترل را چطور حل کنم؟

تفویض اختیارات ممکن است با مشکلاتی هم روبرو باشد. مثلا مدیران تصمیمات مستقلی می گیرند که اگرچه ممکن است در بخش آنها منطقی باشد اما برای کل سازمان سودآور و مفید نباشد. در اینجا به یک تیم مرکزی با عملکردی دقیق نیاز دارید که بخش‌های لازم را در جریان تصمیمات هم قرار دهد. در شرکت‌های بزرگ این کار در دفاتر مرکزی آن‌ها و در شرکت‌های کوچکتر توسط تیم‌های مرکزی و هماهنگ کننده انجام می‌شود. با این هماهنگی و کنترل، تیم اجرایی  هم وقت دارد تا بر روی داده‌های بازار و تصمیمات استراتژیک تمرکز کند و هم تمام بخش‌های شرکت در جریان کارها قرار می‌گیرند و در راستای اهداف سازمان کار می‌کنند.

4-مرحله هماهنگی و بحران ضوابط

در این مرحله، بخاطر هماهنگ شدن عملکرد واحدهای مختلف و نظارت مدیریت، کارهای بروکراتیک و کاغذبازی‌های روزمره شرکت زیاد شده و رشد شرکت در این مرحله اغلب کمی کند می‌شود. بیشتر شرکت ها در این مرحله با بحران نوار قرمز یا Red-Tape Crisis  که به آن بحران ضوابط سازمانی هم می‌گویند و اشاره به فرایندهای اضافی درون سازمانی دارد، روبرو می‌شوند. فعالیت‌هایی مثل اضافه شدن گزارش‌ها، فرآیندها، عملکردهای اداری و… کارهای اضافی زیادی را برای افراد سازمان درست می‌کند و این مشکلات باعث کاهش سرعت تصمیم گیری می‌شود و چابکی شرکت را کم می‌کند.

بحران ضوابط سازمانی را چطور حل کنم؟

برای خارج شدن از این بحران، یک ساختار و فرهنگ‌سازی جدید لازم دارید که بتواند چابکی لازم را به استارتاپ­تان برگرداند. مثلا می‌توانید بسیاری از عملکردهای اداری را آنلاین کنید و یا ضوابط اداری را ساده‌تر کنید، چون پیچیدگی در سلسله مراتب اداری هم کار را برای مدیران و هم افراد تیم سخت می‌کند. فکر کنید برای یک مرخصی ساعتی نیاز به امضای چند نفر از مدیران باشد!

5-مرحله همکاری و بحران رشد داخلی

در این مرحله ساختارهای سازمانی و تیم‌ها به خوبی شکل گرفته اند و نظارت‌های رسمی که در مرحله ۴و۲ بود کم کم جای خود را به روابطی منعطف‌تر داده است و دیگر کار با پروژه‌ها و شرکت‌های جدید بیشتر و بیشتر می‌شود و برنامه ریزی‌ها و استخدام‌های جدید چیزی است که برای به نتیجه رسیدن پروژه‌های جدید به آن احتیاج دارید. در این مرحله بحران رشد داخلی پیش می‌آید که بابزرگ شدن استارتاپتان شکل می‌گیرد و مشکلات خاص خودش را هم دارد.

بحران رشد داخلی را چطور حل کنم؟

برای عبور از این بحران، انعطاف پذیری بیشتری برای همکاری‌های مشترک لازم است. شرکت‌ها در این مرحله برای کمک به رشدشان باید به دنبال مشارکت های استراتژیک، شراکت با شرکای خارجی و کار با سازمان‌های مکمل باشند.

6-مرحله ادغام یا راه حل‌های برون سازمانی

چون در اقتصاد جدید خیلی از شرکت‌ها برای توسعه بیشتر با شرکت‌های دیگر ادغام می‌شوند، آخرین مرحله از رشد که اخیراً به این منحنی اضافه شده است، روی ادغام‌های استراتژیک تمرکز دارد.

در اصل ادغام استراتژیک، شرکت‌ها را برای ورود به بازارها، محصولات و مشتریان جدید آماده می‌کند. چون شرکت‌های ادغام شده، از مزایایی مثل منابع مالی و افراد متخصص بیشتری بهره‌مند می‌شوند و به این شکل بهتر می‌توانند بر بازار تاثیر بگذارند و سهم بیشتری از بازار را هم به خودشان اختصاص بدهند.

نکته مهم: زمان ارزیابی فعالیت و راه اندازی استارتاپتان بهتر است به مراحل منحنی گرینر ترتیب و شماره‌بندی ندهید، چون هر کسب و کاری ممکن است این مراحل را با ترتیب‌های متفاوتی طی کند و میزان رشد بین مراحل و حتی داخل هر مرحله ممکن است متفاوت باشد. مثلا، یک استارت آپ فناوری در مقایسه با یک بانکی سنتی، مراحل رشد سریع‌تر و بسیار متفاوت‌تری دارد.

محدودیت‌های مدل رشد گرینر چیست؟

• در عمل و به شکل واقعی خطوط بین مراحل خیلی روشن نیست و شرکت‌ها گاهی متوجه تغییرات مراحل رشد نیستند.
• این مراحل در بعضی مواقع پشت هم اتفاق نمی افتند و در حقیقت همه شرکت ها منحنی را به صورت خطی دنبال نمی کنند.

چگونه از مدل رشد گرینر استفاده کنم؟

مرحله ۱: مشخص کنید که در شرایط فعلی در کدام مرحله از رشد هستید.

آیا استارتاپ شما فعلا در شرایط ثبات است یا در حال نزدیک شدن به یک بحران رشد هستید؟ مثلا اگر تبلیغات آنلاین گسترده‌ای برای استارتاپتان کرده‌اید، به زودی کاربران بیشتری خواهید داشت و به این شکل شما در حال نزدیک شدن به یک تغییر در مراحل رشد هستید. پس باید زیرساخت‌ها را برای رشد و تغییرات آماده کنید.

مرحله ۲: مشخص کنید که هر مرحله از رشد، باید توسط کدام بخش انجام شود. مثلا ممکن است بعضی از تغییرات مربوط به افزایش تعداد کارکنان باشد، پس باید این کار را به منابع انسانی بسپارید یا اگر تغییر در افزایش تعداد بازدیدکنندگان از سایت باشد این آماده‌سازیِ زیرساخت باید توسط تیم فنی انجام شود.

مرحله۳: در هر مرحله از رشد، نکات مهم و تجربیاتی که از هر دوره به دست آورده اید را در جایی ثبت کنید، این تجربه‌ها و درس‌هایی که از هر مرحله گرفته‌اید، در آینده به کارتان می‌آید.

مرحله۴: این روند را بین هر ۶ تا ۱۲ ماه تکرار کنید.

نکته: ممکن است برای جواب دادن به این سؤال‌ها و انجام هر مرحله به هم‌فکری مدیران بخش‌ها یا افراد تیمتان نیاز داشته باشید.

مدل رشد گرینر حالا یکی از پرکاربردترین ابزارها برای بررسی چالش‌های استارتاپ‌هاست. بهتر است بدانید گرینر برای کسب و کارهای کوچک و بزرگ قابل استفاده است و اگر به طور مداوم و منظم استفاده شود به شما کمک می‌کند مشکلات رشد را تشخیص داده و اقدامات مناسب را در زمان مناسب انجام بدهید.

شما از چه ابزارهایی برای بررسی روند رشدتان استفاده می کنید؟