چطور یک پادکست خوب تولید کنیم؟ راهنمای مرحله به مرحله

اگر اهل اینترنت و شبکه‌ها‌ی اجتماعی باشید، احتمالا اسم پادکست یا پادکسترها به گوشتان خورده است یا شاید خودتان پیگیر چند تا از پادکست‌‌های محبوب ایرانی و خارجی باشید.  

ما در این مطلب هر آن‌چه لازم است از پادکست و چگونگی تولید آن بدانید را با شما به اشتراک می‌گذاریم. پس تا پایان مطلب همراه ما باشید چون هیچ بعید نیست که همین امروز تصمیم بگیرید یک پادکستر شوید!

پادکست چیست؟

پادکست یک برنامه صوتی مانند برنامه‌های رادیو است. با این تفاوت که برنامه‌ها  در پادکست‌ها به‌شکل زنده در حال پخش نیستند و تاریخ انقضا هم ندارند. بلکه شما با گوشی یا دستگاه‌‌های هوشمند دیگر، می‌توانید این برنامه‌ها را دنبال ‌کنید و در هر زمان یا هر مکانی که بخواهید به آن‌ها گوش ‌دهید. این برنامه‌ها در قسمت‌های متنوع با موضوعات و دسته‌بندی‌های مختلفی تولید می‌شوند.

4 مرحله کلی برای ساخت یک پادکست

ساخت پادکست به طور کلی دارای 4 بخش، و به طور جزیی شامل 20 گام است (توضیح مفصل هر مرحله را در قسمت پایین بخوانید) :

برنامه‌ریزی کردن

۱-هدف از تولید پادکست را مشخص کنید

۲-مخاطب پادکست خود را بشناسید

۳-چرا باید یک نفر به پادکست شما گوش کند؟

۴-برای پادکست خود نام مناسب انتخاب کنید

۵-مدت زمان مناسب برای پادکست را مشخص کنید؟

۶-فاصله زمانی انتشار هر قسمت را با توجه به زمانتان مشخص کنید؟

۷- برای هر قسمت عنوان خوب انتخاب کنید

۸- فرم و قالب مناسب برای پادکست تعیین کنید

آماده‌سازی ابزارهای مورد نیاز

۹-تجهیزات ضبط

۱۰-نرم‌افزار‌های ضبط و تدوین

۱۱-نوشتن متن هر قسمت (اپیزود)

۱۲-صحبت کردن پشت میکروفون

۱۳-دعوت از یک میهمان یا میزبانی مشترک (دلخواه)

ضبط و ویرایش

۱۴-ویرایش و تدوین فایل ضبط شده

۱۵-انتخاب موسیقی برای پادکست

۱۶-انتخاب کاور برای پادکست

پخش

۱۷-انتخاب یک میزبان وب برای آپلود قسمت‌های ضبط شده

۱۸-ارسال هر قسمت روی پلتفرم‌های پخش پادکست (پادگیرها)

۱۹-قرار دادن محتوای تکمیلی روی وب‌سایت پادکست

۲۰-معرفی پادکست به دیگران

20 گام برای پادکست ساختن

حالا همه  این ۲۰ مرحله را به شکل مفصل و کاربردی با شما به اشتراک می‌گذاریم:

1.  هدف از تولید پادکست را مشخص کنید

ساخت یک پادکست ارتباط زیادی بین حرفه و شغل یا علاقه‌مندی‌ و دغدغه‌های شما دارد. پادکست شما می‌تواند در راستای حرفه و برای جذب مشتری‌های بیشتر باشد یا به عنوان یک سرگرمی، برای پیدا کردن افراد هم سلیقه و صحبت در مورد علاقه‌مندی‌های مشترک  باشد.

اما فراموش نکنید اگر به ساخت پادکست به عنوان یک کار حرفه‌ای نگاه کنید و روش‌های کسب درآمد از آن را به خوبی یاد بگیرید، می‌توانید آن را به عنوان حرفه اصلی یا شغل دوم در نظر بگیرید.

2. مخاطب پادکست خود را بشناسید

یکی از روش‌های هوشمندانه برای شناخت دقیق مخاطب، شخصیت‌سازی یا تصویر‌سازی از مخاطب است. هنگام خواندن محتوای پادکست باید در ذهن خود به این سوال پاسخ دهید که آیا این مخاطب خیالی که روبه‌روی من نشسته به این محتوا علاقه دارد؟ آیا دقیقا روی موضوع مورد علاقه او تمرکز کرده‌ام یا شنیدن این حرف‌ها برایش خسته کننده است؟

به عنوان مثال اگر به عنوان یک مربی ورزشی اقدام به ساخت پادکست می‌کنید. مخاطب پادکست شما کسانی هستند که به ورزش، رژیم‌غذایی، کاهش وزن یا پرورش اندام علاقه‌ دارند.

۳. چرا باید یک نفر به پادکست شما گوش کند؟

این یکی از مهمترین سوالاتی است که باید برایش جواب درستی داشته باشید. چون اینکه شما اطلاعاتی به مخاطب بدهید که به دنبال آن می‌گردد یا برایش مفید است بسیار اهمیت دارد. مثلا اگر در پادکست موسیقی شما با خواننده یا نوازنده مورد علاقه مخاطبان مصاحبه اختصاصی انجام دهید یا در مورد گروه مورد علاقه مخاطبان اطلاعات تازه‌ای بدهید بسیار سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز است.

۴. برای پادکست خود نام مناسب انتخاب کنید

راه‌های مختلفی برای انتخاب نام پادکست وجود دارد اما اصلی‌ترین آنها ۳ روش زیر است.

• نام هوشمندانه: نام پادکست باید چیزی باشد که باتوجه به جست‌وجوهای مخاطب دیده شود. پس در کنار نام هوشمندانه خود حتما توضیحات پادکست را در کنار عنوان قرار دهید. برای مثال شاید نام هرکول برای یک پادکست در حوزه تناسب اندام جذاب باشد؛ اما هیچکس با جست‌وجوی کلماتی مانند تناسب اندام، ورزش، سلامتی و کلماتی مشابه به پادکست شما نمی‌رسد. پس بهتر است نام این پادکست را «هرکول، پادکست تناسب اندام» بگذارید.

• نام توضیحی: یکی از ساده‌ترین راه‌های انتخاب نام برای پادکست، انتخاب یک نام توضیحی است. شاید انتخاب عنوان «پادکست تناسب اندام» برای کسی که در حوزه سلامت پادکست تولید می‌کند یک نام معمولی باشد؛ اما قطعا نام پادکست شما در بین جست‌وجو‌های مخاطبان این پادکست قرار خواهد گرفت.

• نام خودتان: این روش تنها در صورتی پیشنهاد می‌شود که شما پیش از شروع تولید پادکست، برای خود مخاطبی داشته باشید. اگر شما شخصیت شناخته شده یا معروفی باشد، انتخاب نام خودتان می‌تواند به بیشتر شدن مخاطبان پادکست کمک کند.

۵. مدت زمان مناسب برای پادکست چقدر است؟

مدت زمان هر پادکست بسته به محتوا و موضوع می‌تواند متفاوت باشد. معمولا به پادکست‌های زیر ۱۵ دقیقه، پادکست‌های کوتاه و به پادکست‌های بالای یک ساعت پادکست‌های بلند می­گویند. (اکثر پادکست‌ها مدت‌زمانی بین این دو عدد دارند).

به‌طور خلاصه مدت زمان مناسب برای هر پادکست، مدت زمان مناسب برای بیان مطالب است و در موارد استثنا هم جای نگرانی وجود ندارد. مثلا اگر یک مصاحبه طولانی ۲ ساعته اما بسیار جذاب دارید، می‌توانید آن را در  ۲ یا ۳  قسمت منتشر کنید.

در نهایت هم نظرسنجی از مخاطبان در بازه‌های زمانی مشخص می‌تواند به شما کمک کند تا دید درستی نسبت به مدت زمان پادکست خود داشته باشید.

۶. فاصله زمانی انتشار هر قسمت چقدر باشد؟

فاصله زمانی انتشار هر قسمت کاملا بستگی به توانایی فردی شما دارد. یکی از بهترین حالت‌های انتشار پادکست، فصل‌بندی است. برای مثال شما برنامه‌ریزی می‌کنید در ۱۰ فصل ۱۰ قسمتی پادکست تولید کنید. اگر هر قسمت را هفتگی، دو هفته یک‌بار یا ماهانه منتشر کنید، پس زمان پایان یافتن پادکست مشخص می‌شود. به این ترتیب می‌توانید از همان روزهای اول برای فصل‌های جدیدتر یا حتی پادکست‌های دیگر هم برنامه‌ریزی کنید.

۷. برای هر قسمت عنوان خوب انتخاب کنید

بزرگ‌ترین اشتباه در نام‌گذاری هر قسمت این است که نام آن را «قسمت اول»، «قسمت دوم» و … بگذارید. چرا که نه تنها هیچ‌کس نمی‌فهمد هر قسمت از این پادکست به چه موضوعی اختصاص دارد بلکه حتی ممکن است خودتان هم فراموش کنید قسمت ۲۶ مربوط به کدام ماجرا بوده است. انتخاب عنوان‌های جذاب به همراه توضیح کوتاه در مورد موضوع را از یاد نبرید. برای مثال «راز‌های پنهان موسیقی، ۵ روش برای افزایش تمرکز هنگام ساز زدن» می‌تواند نام جالبی برای چنین محتوایی باشد.

۸. فرم و قالب مناسب برای پادکست انتخاب کنید

انتخاب فرم و قالب پادکست به برنامه‌ای که برای ساخت پادکست آماده کردید بستگی دارد. داشتن یک قالب مشخص باعث می‌شود تا مخاطب بداند انتظار چه محتوایی را داشته باشد. حالا قالب‌های معمول چه چیزهایی هستند؟

قالب‌های وبلاگ:

پادکست انفرادی (مونولوگ)

• مزایا: برای ساختپادکست مونولوگ به شخص دیگری وابسته نیستید و به عنوان نقش اول پادکستی که می‌سازید شناخته می‌شوید. پادکست هم منحصرا متعلق به شما خواهد بود. به این ترتیب، کسب درآمد با  تبلیغات یا حمایت‌های مالی مخاطبان همگی برای شما خواهد بود.
• معایب: شاید بزرگ‌ترین چالش یک پادکستر مبتدی، ساخت پادکست تک‌نفره باشد. چرا که همیشه این احساس وجود دارد که با خودتان صحبت می‌کنید و مخاطبی صدای شما را نمی‌شنود.

پادکست دو نفره یا چند نفره (مشترک)

• مزایا: یکی از بهترین روش‌ها برای از بین بردن ترس از میکروفون، گپ زدن در کنار یک دوست یا یک همکار است. انتخاب یک همکار مناسب برای ساخت پادکست مشترک می‌تواند اجرای شما را چند برابر جذاب کند.
• معایب: در این روش دیگر نمی‌توانید هر زمانی که وقت خالی پیدا کردید به ضبط پادکست بپردازید چرا که زمان خالی شما باید با همکارتان هماهنگ باشد. از طرفی تقسیم درست وظایف، تقسیم درآمد‌ها، مالکیت معنوی و حقوقی پادکست و مسائل این چنینی همگی از چالش‌های ساخت پادکست مشترک است.

پادکست مصاحبه‌ای (دارای مهمان)

• مزایا: مصاحبه و هم‌صحبتی با کسی که قهرمان شماست یا علاقه زیادی به او دارید از مزایای اصلی این حالت است. از طرف دیگر، کسی که با او مصاحبه می‌کنید یا از اطلاعات او در برنامه خود استفاده می‌کنید، حتما شنونده‌ها و طرفدارانی دارد که ممکن است برای شنیدن صحبت‌های او به پادکست شما مراجعه کنند و در آخر هم به محتوای شما علاقه‌مند شده و پادکست شما را دنبال کنند. اگر این کار را به خوبی انجام دهید، فرصت ایده‌آلی برای رشد و دیده شدن پیش پای شما قرار دارد.
• معایب: مصاحبه یک مهارت است که با تمرین به دست می‌آید. برای داشتن مصاحبه باید برنامه‌ریزی کنید و به قولی که از مهمان می‌گیرید اعتماد کنید. شاید او هیچ‌وقت در برنامه شما حاضر نشود. همچنین باید مهارت لازم برای استفاده از ابزار‌ها و تکنولوژی‌های انجام مصاحبه و ضبط همزمان آن را داشته باشید.

9. تجهیزات ضبط

حداقل امکاناتی که برای ضبط یک پادکست نیاز دارید، یک کامپیوتر، میکروفون و دسترسی به اینترنت است. البته در نظر داشته باشید هرچه امکانات شما محدود‌تر باشد، کیفیت ضبط شما هم محدود‌تر خواهد بود. از طرفی بهتر است برای چند قسمت با حداقل امکانات شروع به کار کنید، شاید بعد از ضبط چند قسمت به این نتیجه رسیدید که قصد ادامه این کار را ندارید. در این صورت پیش از آنکه هزینه اضافه صرف این کار کرده باشید آن را کنار می‌گذارید.

با ‌همه این توضیحات میکروفون Samson Q2U یا ATR2100 جزو میکروفون‌های مقرون‌به‌صرفه‌ای هستند که می‌توانید کار خود را با آنها شروع کنید.

بعد از آن که کار جلو رفت و مخاطب خود را پیدا کردید می‌توانید برای ارتقا دادن تجهیزات ضبط اقدام کنید. در اینجا Zoom PodTrak P4 یک گزینه عالی و همه‌کاره است. P4 یک رکورد ۴ کاناله است که به شما اجازه می‌دهد صدای ۴ شرکت‌کننده حضوری یا مهمانان از راه دور را با تلفن یا اینترنت ضبط کنید.

۱۰. نرم‌افزار‌های ضبط و تدوین

زمانی که میکروفون خود را به رایانه متصل کردید، برای ضبط صدا نیاز به نرم‌افزار دارید. خوشبختانه نرم‌افزار‌های متنوعی در این زمینه وجود دارد که بعضی از آن‌ها کاملا هم رایگان است. اما بعضی دیگر بسته به امکانات بیشتری که در اختیار شما می‌گذارند، هزینه دارند.

• نرم‌افزار Audacity: این نرم‌افزار یکی از گزینه‌های ضبط صدای خوب و رایگان است. این نرم‌افزار نیاز اکثر پادکستر‌های مبتدی را تا زمان قابل قبولی برطرف می‌کند.
• نرم‌افزار Adobe Audition: یکی از نرم‌افزار‌های حرفه‌ای ضبط صدا که کار با آن نیازمند مهارت و یادگیری است. اما پر از امکانات و ویژگی‌های متنوع است.
• نرم‌افزار Alitu: شاید این نرم‌افزار ساده‌ترین ابزار حرفه‌ای ضبط صدا باشد. Alitu یک نرم‌افزار تحت وب است که قابلیت پاکسازی خودکار صدا را دارد. این نرم‌افزار قابلیت اضافه کردن موسیقی و انتشار پادکست روی بستر مورد نظر شما را هم دارد.

۱۱. نوشتن متن هر قسمت (اپیزود)

نکته بسیار مهم در مورد نوشتن متن پادکست این است که نباید آن را از رو بخوانید. یا حداقل نباید طوری صحبت کنید که انگار از روی یک متن آماده حرف می‌زنید. شنیدن چنین چیزی می‌تواند تجربه کسل‌کننده‌ای را برای مخاطب رقم بزند و حتی باعث از دست دادن مخاطبان شود. یک پادکست موفق باید شبیه به گفت‌وگو به نظر برسد تا به یک سخنرانی. البته برای موفقیت در این کار  باید دائم تمرین کنید.

۱۲. صحبت کردن پشت میکروفون

داشتن یک مخاطب ذهنی می‌تواند کمک به‌سزایی به بیان شما کند. نکته اصلی اینجاست که هرچه در ساخت این مخاطب ذهنی، جرئیات بیشتری را در نظر بگیرید و او را به یک کاراکتر واقعی نزدیک کنید، هنگام صحبت کردن با او، حس طبیعی‌تر و راحت‌تری خواهید داشت و این به بالا رفتن کیفیت کار شما کمک زیادی می‌کند و حتی مخاطب حس می‌کند که مستقیما با خود او صحبت می‌کنید.

۱۳.دعوت از یک میهمان یا میزبانی مشترک (دلخواه)

حتی اگر یک پادکست مونولوگ دارید، می‌توانید هر از گاهی با یک دوست یا متخصص یا شخصیت معروف گفت‌وگویی داشته باشید و مخاطبان پادکست خود را به کمی تنوع و هیجان دعوت کنید.

۱۴.ویرایش و تدوین فایل ضبط شده

بسیاری از پادکستر‌های حرفه‌ای، عملیات ضبط و ویرایش پادکست خود را برون‌سپاری می‌کنند. یعنی با حضور در یک استودیوی ضبط، پادکست خود را ضبط کرده و ویرایش آن را هم به تیم حاضر در استودیو می‌سپارند. اما اگر برای شروع آمادگی پرداخت هزینه‌های این چنینی را ندارید. در اینجا ابزار کاربردی  «ساخت پادکست» از نرم‌افزار ALitu که کمی بالاتر آن را معرفی کردیم، به کار می‌آید. کافیست تا پادکست خود را با این نرم‌افزار ضبط کنید، باقی کار‌ها را خود Alitu انجام داده و به شما خروجی آماده انتشار می‌دهد.

۱۵. انتخاب موسیقی برای پادکست

هیچ قانونی وجود ندارد که استفاده از موسیقی در پادکست را اجبار کند. اما موسیقی می­تواند در تیتراژها، برای رفع خستگی میان پادکست و برای نشان دادن حالت‌های خاص مانند زمان تبلیغ، کار را جذاب‌تر کند. به‌طور معمول موسیقی متن یا موسیقی تیتراژ یک پادکست بسیار کوتاه و زیر یک دقیقه است.

وب‌سایت‌های زیادی وجود دارد که به‌طور قانونی می‌توان از موسیقی‌های آن برای استفاده در پادکست استفاده کرد. به این موسیقی‌ها، موسیقی بدون حق امتیاز یا کتابخانه موسیقی گفته می‌شود. وب سایت‌هایی مثل:

• وب‌سایت Shutterstock با حق اشتراک ۱۹ دلار در ماه
• وب‌سایت Epidemic با حق اشتراک ۱۳ دلار در ماه
• وب‌سایت Storyblocks با حق اشتراک ۱۹ دلار در ماه

اما اگر به دنبال امضای منحصربه‌فردی برای پادکست خود هستید و نگران تکراری بودن آهنگ‌ها هستید، می‌توانید با هزینه نه چندان زیادی، به موزیسین‌های جوان یا دانشجو‌یان موسیقی، درخواست ساخت یک آلبوم کوتاه و چند دقیقه‌ای را بدهید. به این شکل، علاوه بر بالا بردن کیفیت لازم و رسیدن به فرمی که دقیقا خواست و علاقه شماست، می‌توانید پادکست خود را از دیگر پادکست‌ها متمایز کنید.

۱۶. انتخاب کاور برای پادکست

درست مانند قسمت قبل یعنی انتخاب موسیقی برای پادکست، در اینجا هم وب‌سایت‌هایی هستند که تصاویر یا کاور‌های قانونی و بدون حق مالکیت را در اختیار شما می‌گذارند. همچنین ابزار‌هایی هستند که به شما این امکان را می‌دهند که با استفاده از ابزار‌های آماده، برای خود یک پوستر یا یک کاور طراحی کنید. یکی از این پلتفرم‌ها Canva است.

طبیعتا اینجا هم گزینه‌هایی مانند طراحان فریلنسر یا دانشجویان رشته طراحی گرافیک یا عکاسی می‌توانند با دریافت هزینه کم نسبت به استودیو‌ها و شرکت‌های بزرگ، برای شما کاور اختصاصی طراحی کنند تا همان امضای شخصی شما در کاور پادکست هم لحاظ شود.

۱۷. انتخاب یک میزبان وب برای آپلود قسمت‌های ضبط شده

وقتی همه چیز آماده شد، نوبت به ایجاد یک حساب برای میزبانی از پادکست خود دارید. منظور فضای ابری است که بعضی سایت‌ها در اختیار شما می‌گذارند تا فایل هر قسمت را در آنجا بارگذاری کرده و سپس در سرویس‌ها و پلتفرم‌های پخش قرار دهید. مانند ‌همه‌ی سرویس‌های دیگر، برای میزبانی از پادکست‌های شما هم وب‌سایت‌های مختلفی وجود دارد از جمله اینها:

• وب‌سایت Buzzsprout یکی از ارزان‌ترین گزینه‌های معروف و شناخته شده است که هزینه اشتراک آن ۱۲ دلار در ماه است.
• وب‌سایت Captivate ویژگی‌های جذابی برای میزبانی از پادکست شما دارد و اشتراک آن ۱۹ دلار در ماه است.
• وب‌سایت Transistor هم یک میزبان امن و با کاربری بسیار ساده است که اشتراک آن هم ۱۹ دلار در ماه است.

همچنین ابزار‌های دیگری وجود دارد که تا یک حجم و زمان خاصی به‌رایگان به شما سرویس‌دهی می‌کنند و پس از آن مشمول دریافت هزینه می‌شوند. برای مثال Podbean، Simplecast، Anchor و Podiant

۱۸. ارسال هر قسمت روی پلتفرم‌های پخش پادکست (پادگیرها)

پس از آن که قسمت اول را روی میزبان مورد نظر خود بارگذاری کردید، حالا نوبت آن است که آن  را روی پلتفرم‌های مختلف پخش پادکست قراردهید. بسته به میزبانی که برای بارگذاری پادکست خود انتخاب کردید ممکن است این ابزار درون آن وجود داشته باشد که به‌صورت خودکار پس از بارگذاری، هر قسمت روی پلتفرم‌های پخش پادکست هم قرار بگیرد. اما اگر این گزینه را هم نداشته باشند، می‌توانید با کپی کردن لینک هر قست در سایت میزبان، آن را روی پلتفرم‌های پخش قرار دهید تا مخاطب بیشتری را از سرویس‌های مختلف جذب کنید. پلفترم‌های زیادی برای این کار وجود دارد اما گوگل پادکست، اپل پادکست، اسپاتیفای و کست‌باکس، از جمله معروف‌ترین پلتفرم‌های پخش پادکست هستند.

۱۹. قرار دادن محتوای تکمیلی روی وب‌سایت پادکست

داشتن یک وب‌سایت برای پادکست، ضروری نیست اما بسیار کارآمد و جذاب است. با داشتن وب‌سایت این امکان برای شما فراهم می‌شود که ‌همه قسمت‌های خود را علاوه بر پلتفرم‌های پخش، روی سایت خود هم قرار داده و آن را از سایت میزبان استریم کنید. داشتن صفحات مختلفی مانند درباره من، حمایت مالی و معرفی پادکست‌ هم می‌تواند از ویژگی‌های دیگر سایت شما باشد.

۲۰. معرفی پادکست به دیگران

شما اولین قسمت از پادکست خود را تولید کرده و آن را روی بزرگ‌ترین پلتفرم‌های پخش قرار دادید. حالا زمان آن است که برای پادکست خود تبلیغ کرده و مخاطب جذب کنید. این کار می‌تواند به وسیله معرفی دهان‌به‌دهان شروع شود و با گذر زمان به سفارش دادن تبلیغ در وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها، یا حتی در دیگر پادکست‌های فارسی‌زبان برسد. هرچه بیشتر پادکست خود را به دیگران معرفی کنید، مخاطب بیشتری و در نتیجه احتمالا درآمد بیشتری کسب خواهید کرد.