نقشه ذهنی چیست؟ و چه کاربردهایی در زندگی روزمره دارد؟

تا به حال پیش آمده است که برای مطرح کردن و کامل کردن یک ایده، مقاله‌های زیادی بخوانید یا ایده‌های زیادی بسازید اما نتوانید میان آن‌ها ارتباط برقرار کنید؟ در چنین موقعیتی که با ایده‌ها و اطلاعات زیادی محاصره شده‌اید و برای نظم بخشیدن به افکارتان به چالش خورده‌اید، نقشه ذهنی یا Mind map به کمک شما می‌آید.

برای دانستن بیشتر در مورد نقشه ذهنی و کابردها و فواید آن، در این مطلب همراه ما باشید.

نقشه ذهنی چیست؟

نقشه ذهنی یک تصویر منظم شده از تمام ایده‌ها، اطلاعات، فعالیت‌ها و… است. در این تصویر :

• با استفاده از یک نمودار درختی، به ایده‌ها و افکار خود نظم می‌دهید
• برای هرفکر یا ایده، کلیدواژه‌ای در نظر می‌گیرید
• بعد کلیدواژه‌ها را به شیوه‌ای که به هم مرتبط باشند به یکدیگر وصل می‌کنید.

این کار باعث می‌شود تا شما در نهایت مسیری منظم و دقیق برای ایده‌ها و افکار خود داشته باشید و علاوه بر این بتوانید ذهن و افکار خود را به دیگران نشان دهید.

 نقشه ذهنی با مرتب کردن ایده‌ها و اطلاعات درون ذهن شما می‌تواند آینه آن چیزی باشد که در ذهنتان می‌گذرد. نقشه ذهنی فقط یک نمودار رنگی نیست، بلکه یک ابزار است که افکار شما را منظم می‌کند و کمکتان می‌کند تا چیزی که به آن فکر می‌کنید را به دیگران نشان دهید.

برای این که بهتر متوجه نقشه ذهنی شوید، نقشه یک شهر را در نظر بگیرید. هرشهر یک نقطه مرکزی دارد که این نقطه مرکزی، ایده‌ی اصلی شما است. در هر شهر راه‌های اصلی به مرکز شهر وصل می‌شوند، این راه‌ها همان ایده‌های کلیدی شما هستند و در نهایت مسیرهای فرعی جزئیات و افکار ثانویه هستند.

نقشه ذهنی چه کاربردهایی دارد؟

نقشه ذهنی، همیشه و برای همه‌ی افراد کارایی خاص خودش را دارد. مثلا :

• نقشه ذهنی هنگام مطالعه موضوعات جدید به شما کمک می‌کند تا میان اطلاعات جدید و اطلاعات قبلی خود ارتباط برقرار کنید.
• اگر ایده پرداز هستید، با نقشه ذهنی می‌توانید ایده‌های خود را به طور کامل‌تر و مشخص‌تری به دیگران ارائه دهید یا به وسیله نقشه ذهنی ایده‌ها را کامل‌تر کنید.
• اگر صاحب کسب و کار هستید، نقشه ذهنی می‌تواند طوفان‌های فکری شما و کارمندانتان را منظم کند و خروجی خوبی از جلسات طوفان فکری، به شما ارائه کند.
• اگر دانشجو یا دانش آموز هستید، نقشه ذهنی می‌تواند هنگام درس خواندن به منظم کردن مطالبی که یاد می‌گیرید کمک کند.
• نقشه ذهنی به طراحان کمک می‌کند تا طرح خود را همراه با نکات مهم در مورد آن به آسانی ارائه دهند.
• به تولید کنندگان محتوا کمک می‌کند تا مطالب مورد نظرشان را قبل از نوشتن به خوبی مرتب کنند تا نکته‌ای را فراموش نکنند.

مهم نیست در چه سنی هستید یا چه شغلی دارید، به هرحال می‌توانید از نقشه ذهنی به عنوان یک ابزار مناسب برای کار خود، کمک بگیرید.

مزایای استفاده از نقشه ذهنی

1-یادگیری معنادار

از دید محققان یادگیری معنادار بهترین سطح یادگیری است. در این حالت فرد، پس از آموزش، اطلاعات تازه‌ای کسب می‌کند و بعد میان اطلاعات جدید و قدیمی ارتباط برقرار می‌کند. نقشه ذهنی کمک می‌کند تا یادگیری در سطح یادگیری معنادار اتفاق بیفتد، چون میان دانسته‌های قبلی و اطلاعات جدید هماهنگی ایجاد می‌کند.

2-افزایش خلاقیت

استفاده از نقشه ذهنی خلاقیت شما را به طرز شگفت انگیزی افزایش می‌دهد چون با آن می‌توانید ایده‌های خود را به سرعت روی کاغذ بیاورید و ذهن خود را برای خلق ایده‌های جدید باز کنید.

3-یادآوری بهتر

زمانی که شما چیزی را به وسیله تصاویر یاد می‌گیرید، آن را نسبت به زمانی که به وسیله خواندن یاد گرفته‌اید، بهتر به خاطر می‌آورید. در واقع حافظه، تصاویر را نسبت به نوشته‌ها بهتر در خود نگهداری می‌کند و هنگام یادآوری هم آن‌ها را سریع‌تر به خاطر می‌آورد. در نقشه ذهنی چون از نمودار برای نشان دادن ایده یا مطالعات خود استفاده می‌کنید، فرآیند به یادسپاری و به یادآوری آسان‌تر خواهد شد.

4-آسان کردن ایده‌های پیچیده

نقشه ذهنی به دلیل این که نموداری از اطلاعات به هم پیوسته است، درک مسائل پیچیده را آسان‌تر می‌کند. زمانی که یک مسئله پیچیده در نمودار نقشه ذهنی قرار می‌گیرد، قابل فهم‌‌تر از زمانی می‌شود که آن را به صورت یک نوشته یا یک توضیح ارائه می‌کنید. نقشه ذهنی با برقراری یک رابطه علت و معلولی، کمک می‌کند تا ایده‌های پیچیده، آسان‌تر به نظر برسند.

5-انعطاف پذیری

انعطاف پذیری یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نقشه ذهنی است. نقشه ذهنی ابزاری است که هرشخصی می‌تواند از آن برای برنامه ریزی، ایده پردازی، فهم مسائل، طوفان ذهنی، یادگیری دروس و… استفاده کند.

چطور نقشه ذهنی بکشم؟ کشیدن نقشه ذهنی در 5 قدم

حالا که در مورد نقشه ذهنی و مزایای آن می‌دانید شاید برایتان سوال شود که چطور می‌توانید نقشه ذهنی خودتان را داشته باشید؟ نقشه ذهنی را از کجا می‌توانید شروع کنید؟ این 5 مرحله به شما کمک می‌کنند تا نقشه ذهنی خودتان را داشته بشید.

قدم اول: عنوان پروژه، مسئله یا ایده‌ی موردنظرتان را در مرکز صفحه بنویسید و دور آن یک دایره بکشید. مثلا اگر می‌خواهید محصول جدیدی به محصولات خود اضافه کنید، در مرکز صفحه نام محصول را می‌نویسید.

قدم دوم: موضوعاتی که در مورد موضوع اصلی هستند و اهمیت دارند را در اطراف دایره‌ی مرکزی بکشید و آن‌ها به نام «عناوین فرعی» را با خط به دایره‌ی مرکزی متصل کنید. در مثال محصول جدید، عناوین فرعی کارهایی هستند که باید انجام شوند تا محصول جدید به مرحله ارائه برسد.

قدم سوم: سراغ سطح بعدی داده‌ها بروید و آن‌ها را به عناوین فرعی مربوطه وصل کنید. مثلا برای یک محصول جدید، این قسمت می‌تواند با جزئیات مربوط کارها پر شود. این که هر کار دقیقا شامل چه وظایفی است.

قدم چهارم: این روند را سطح به سطح پیش ببرید و سعی کنید از هرعنوانی که یادداشت می‌کنید، یک سطح جلوتر بروید. در نقشه ذهنی یک محصول جدید، این قسمت می‌تواند با زمانی که هر کار باید در آن به پایان برسد، پر شود.

قدم پنجم: اگر ایده‌ها یا اطلاعات جدیدی به ذهنتان رسید آن را، در جای مناسب، به نقشه ذهنی خود اضافه کنید. مثلا اگر ایده‌ای در رابطه با طراحی محصول به ذهنتان می‌رسد آن را در شاخه‌ی «طراحی» قرار دهید.

یک نقشه ذهنی ممکن است در قدم دوم و در قسمت «عناوین فرعی» به پایان برسد و سطح عمیق‌تری از عناوین فرعی نداشته باشد یا حتی ممکن است شاخه‌های خیلی زیاد و گسترده‌تری داشته باشد. نگران ساختار نقشه ذهنی نباشید، این ساختار در فرآیند انجام آن بهتر شکل می‌گیرد.

3 نکته مهم که به شما در کشیدن نقشه ذهنی کمک می‌کند

کشیدن یک نقشه ذهنی، کار سختی نیست اما دانستن این نکات به شما کمک می‌کند تا نقشه ذهنی بهتری داشته باشید:

1-استفاده از رنگ‌ها و نمادها: تا جایی که می‌توانید کمتر از کلمات و جملات استفاده کنید. نمادها را جایگزین حروف کنید و از رنگ‌های مختلف برای بخش‌های مختلف نقشه ذهنی استفاده کنید. رنگ‌های متفاوت باعث می‌شوند تا خواندن و تحلیل کردن نقشه‌های ذهنی آسان‌تر باشد. شاید این بهانه را داشته باشید که نقاشی کردن بلد نیستید اما به خودتان سخت نگیرید. برای طراحی نقشه ذهنی، لازم نیست حتما نقاش یا هنرمند باشید. می‌توانید با نمادها و رنگ‌های ساده شروع کنید.

2-به کار بردن عناوین کوتاه: تا جایی که می‌توانید از عنوان‌های کوتاه برای ایده‌ها، فکرها و طرح‌ها استفاده کنید. استفاده از کلمات کلیدی به جای جمله‌ها و عبارت‌های بلند باعث می‌شود تا نقشه ذهنی جذاب‌تری داشته باشید. فراموش نکنید که نقشه ذهنی قرار نیست با متن‌ها و جمله‌های بلند پر شود.

3-تغییر دادن اندازه کلمات: از سایزهای مختلف برای فونت کلمات استفاده کنید. برای ایده مرکزی از فونت بزرگ‌تری نسبت به ایده‌های فرعی استفاده کنید. ضخامت خط‌های متصل کننده را در بخش‌های مختلف نقشه ذهنی تغییر دهید. سعی کنید تا جایی که ممکن است از علائم بصری بیشتری استفاده کنید. نشانه‌های تصویری به جلب توجه بیشتر شما کمک خواهند کرد.

آیا شما تا به حال از نقشه ذهنی استفاده کرده‌اید؟ تجربه خود را در قسمت نظرات همین مطلب با ما در میان بگذارید.