چرا و چطور باید برای استفاده از «پلتفرم‌های دیجیتال»، «استراتژی» داشته باشیم؟

پلتفرم‌های دیجیتال، یکی از مهم‌ترین اجزای فضای مجازی هستند که با ارائه خدمات جدید و متنوع، تغییرات زیادی را در کسب‌وکارهای سنتی و سبک زندگی افراد ایجاد کرده‌اند.

برای درک این تحولات، بهتر است به تغییراتی که بعد از ورود پلتفرم‌هایی مثل دیجی‌کالا و اسنپ به وجود آمد، توجه کنید. جایی که بازار خرده فروشی، گرفتن تاکسی‌‌ها و کسب‌وکارهای سنتی برای ادامه کار خود مجبور شدند تا فعالیت‌شان را با فضای جدید سازگار کنند.

اما این روند چگونه اتفاق افتاد و کسب‌وکارها در مواجه با پلتفرم‌های دیجیتال چه استراتژی و راهبردی را باید طراحی کنند؟ پاسخ این سوالات را می‌توانید در ادامه این مطلب پیدا کنید.

پلتفرم دیجیتال چیست؟

پلتفرم‌ها با ایجاد زیرساخت‌های لازم، امکان تعامل و دیده شدن کسب‌وکارها را فراهم می‌کنند. در اصلپلتفرم‌های دیجیتال، راهکارهای آنلاینی هستند که با ایجاد یک شبکه، امکان تعامل آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر میان کسب و کارها و کاربران مختلف را فراهم می‌کنند. این ارتباط می‌تواند برای:

• مبادله یک کالا باشد (آمازون-دیجی کالا)
• با هدف ارائه خدمات شکل بگیرد (اوبر-اسنپ)
• یا با انگیزه‌های متنوع ایجاد شده باشد.

در سال‌های اخیر، پلتفرم‌های دیجیتال به کمک توسعه هر چه بیشتر گوشی‌های هوشمند و پیشرفت‌‌های فناوی، تغییرات بزرگی را در دنیای کسب‌وکار ایجاد کردند. شرکت‌های مشهوری مثل فیسبوک، آمازون، اوبر و… نمونه‌های موفق یک پلتفرم‌ دیجیتال هستند که با طراحی شبکه‌ای بزرگ میان تامین کنندگان زنجیره محصولات و کاربران نهایی به سودهای زیادی هم دست پیدا کردند.

پلتفرم‌های دیجیتال چه کاربردهایی دارند؟

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای پلتفرم‌های دیجیتال ایجاد زیرساخت مناسب برای ارتباط بین تولید‌کنندگان یا ارائه‌دهند‌ه‌های خدمات با کاربران نهایی است. مثلا شرکتی مثل دیجی‌کالا با پلتفرم دیجیتال خود توانسته شبکه‌ بزرگی از تولید‌کنند‌ه‌، توزیع‌کننده‌های کالا‌ها و خریداران را ایجاد کند و با گرفتن سهمی از بازار خرد‌‌ه‌فروشی، به بزرگترین فروشگاه اینترنتی ایران تبدیل شود.

اینگونه از شرکت‌ها را در اصطلاح «کسب‌وکارهای پلتفرمی» می‌نامند که خدمات و کالاهای آنها در جایی خارج از شرکت تامین می‌شود. این کسب‌وکارها بیشتر نقش واسطه را دارند و با برقراری ارتباط میان ارائه‌دهنده‌ها و کاربران، خدمات خود را ارائه می‌دهند. برای همین کمتر به عنوان مالک یک خدمت یا محصول وارد می‌شوند. مثلا شرکتی مثل اسنپ با اینکه تعداد زیادی راننده و خودرو را در پلتفرم خود دارد اما صاحب هیچ‌ کدام از این خودروها نیست و تنها نقش واسطه‌ را میان راننده‌ها و کاربران بازی می‌کند.

مزیت‌های پلتفرم‌های دیجیتال چیست؟

اهمیت پلتفرم‌های دیجیتال برای کسب‌وکارها در این است که آنها می‌توانند خدمات پیشرفته و جدیدی را با صرف هزینه و زمان کمتری ایجاد کنند. مثلا استفاده از رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API) یکی از این راهکارهاست که امکانات متنوع و زیادی را در اختیار کسب‌وکارها می‌گذارد.

به طور خلاصه مهمترین مزیت‌های پلتفرم‌های دیجیتال عبارتند از :

• افزایش بهره‌وری
• دسترسی آسان به خدمات با امکاناتی مثل API
• خلق اثر شبکه: اثر شبکه‌ای به تعداد کاربران و مصرف‌کنندگان یک سرویس یا کالا اشاره دارد که با افزایش و رواج بیشتر آن، ارزش بیشتری برای کالا یا سرویس ایجاد می‌کنند. پلتفرم‌های جهانی مثل گوگل، فیسبوک، آمازون در خلق این اثر موفق بوده‌اند و با جذب حجم زیادی از کاربران منافع و درآمدهای بیشتری کسب‌ کرده‌اند. مثلا شبکه‌ای مثل فیسبوک در ابتدا چندان جدی گرفته نمی‌شد تا اینکه با افزایش میلیونی کاربران کم کم به عنوان یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی جهان معرفی شد.
• رشد سریع : کاهش هزینه‌ها و ساخت شبکه بزرگِ کاربران، این امکان را برای هر پلتفرمی ایجاد می‌کند تا با سرعتی بالاتر از دیگر رقبا به رشد و توسعه خودش مشغول شود.

استراتژی پلتفرم‌های دیجیتال چیست؟

استراتژی، «طراحی مسیر رسیدن به هدف با توجه به امکانات و منابع موجود» تعریف می‌شود. با این تعریف زمانی که از استراتژی پلتفرم صحبت می‌کنیم، در واقع می‌خواهیم مناسب‌ترین برنامه یک کسب‌وکار یا شرکت را برای استفاده از پلتفرم‌ها تعیین کنیم. برای همین لازم است تا در زمان طراحی یک استراتژی، به چالش‌ها و نیازهای مهم کسب‌وکارها و مزیت‌های اصلی آنها توجه شود.

در چنین زمان‌هایی مدیران کسب‌وکارها با درنظر گرفتن نوع محصول و خدمت ارائه شده، بهترین و مناسب ترین مدل پلتفرمی را انتخاب می‌کنند. بعضی از شرکت‌ها خود به توسعه یک پلتفرم مشغول می‌شوند و شبکه جدیدی از سرویس‌دهندگان و کاربران را به وجود می‌آورند و بعضی دیگر ممکن است با رویکردی مشارکتی در دیگر پلتفرم‌ها ادغام شوند. استراتژی پلتفرم یک سازمان نوع ارتباط آنها با مشتریان و مخاطبان را تعیین می‌کند، برای همین اگر شرکت‌ها نقاط قوت و مزیت‌های محصول آنها به خوبی در ذهن مخاطبان‌شان جا بیفتد، باید استراتژی پلتفرم خود را با دقت فراوانی انتخاب و در زمان‌های تعیین شده آن را بهینه‌ و اصلاح کنند.

چک لیست طراحی استراتژی پلتفرم

برای طراحی یک استراتژی باید به سوالات زیر جواب بدهید:

• آیا مهارت‌های ساخت و توسعه پلتفرم را دارید یا می‌خواهید از روش‌های مشارکتی مثل API استفاده کنید؟
• چه مشارکتی به پلتفرم ارزش افزوده می‌دهد؟
• ارزش پلتفرم انتخابی شما در چیست و پلتفرم شما چه مزیتی را به کاربران ارائه می‌دهد؟
• چگونه می‌خواهید کاربران را به سمت پلتفرم خود جذب کنید؟
• نوع تعامل مخاطبان هدف با پلتفرم چگونه است؟
• درآمدزایی از ارزش‌ها و پیشنهادات در پلتفرم‌ به چه صورت است؟
• پلتفرم انتخابی چقدر چابک است؟
• چه امکانات و قابلیت‌هایی برای توسعه پلتفرم مورد نیاز است؟
• پلتفرم انتخابی چقدر با دیگر پلتفرم‌ها یا سیستم‌های دیگر قابلیت ادغام دارد؟
• پلتفرم انتخابی شما چگونه با فناوری‌های آینده سازگار و بهینه خواهد شد؟
• در چه محیط دیجیتالی پیاده‌سازی و اجرا می‌شود؟

یکی از مهم‌ترین نکات در زمان طراحی استراتژی، چگونگی جذب کاربران یا مخاطبان هدف است که معمولا در پلتفرم‌های دیجیتال با روش‌هایی مثل :

• ارائه خدمات رایگان
• کاهش یا به حداقل رساندن قیمت‌ محصولات و خدمات
• کاهش کارمزد
• ارائه پیشنهادات جذاب و ویژه

انجام می‌شود.

 ایجاد یک شبکه بزرگ از کاربران ومقیاس‌پذیری آن به پلتفرم‌های دیجیتال امکان می‌دهد تا در مقایسه با کسب‌و‌کارهای سنتی، خدمات خود را با هزینه‌ کمتری آماده کنند و در نتیجه آن را با قیمت کمتری به دست کاربر نهایی برسانند. به همین دلیل بسیاری معتقدند که اگر پلتفرم‌های دیجیتال به وجود نمی‌آمدند امروزه دسترسی به بسیاری از خدمات سخت‌تر و گران‌تر بود.