با پیشرفت روز‌افزون فناوری اطلاعات در جوامع امروزی، نقش گسترده این فضای ارتباطی در زمینه های مختلف چشمگیر شده است؛ از جمله صنعت پزشکی و سلامتی که ورود موفقیت‌آمیزی، به دنیای IT داشته است. سلامت الکترونیکی یا eHealth در واقع ترکیبی از صنعت سلامتی با دنیای فناوری اطلاعات است. در ادامه، به بررسی مفاهیم و ابعاد مختلف سلامت الکترونیکی و استفاده از IoT در این حوزه با عناوین ذکر شده در زیر، پرداخته خواهد شد.
- سلامت الکترونیک یا E-Health چیست؟
- مزایای استفاده از سلامت الکترونیک
- کشف 9 بُعد جذاب سلامت الکترونیک
- کاربرد های IOT در حوزه سلامت
- موانع و مشکلات مطرح در سلامت الکترونیک
سلامت الکترونیک یا E-Health چیست؟
E-Health یک حوزه جدید فناورانه است که از تلاقی فناوری اطلاعات، پزشکی و بهداشت عمومی به وجود آمده است. این حوزه طیف گسترده ای از انفورماتیک تا پایش سلامتی فردی را شامل می‌شود و با بهره‌گیری از اینترنت و فناوری‌های مرتبط با آن، به بهبود سلامت عمومی و بهره‌وری در مراقبت‌های پزشکی می‌پردازد. سلامت الکترونیک تمامی ارتباطات مرتبط با کامپیوتر و پزشکی را در برمی‌گیرد؛ از پرونده سلامت الکترونیک و پزشک اینترنتی تا سیستم‌های سنجش فردی، همه در محدوده سلامت الکترونیک قرار دارند.
مزایای استفاده از سلامت الکترونیک
استفاده از سلامت الکترونیک، مزایای گسترده‌ای را به همراه دارد. از جمله مزایایی که می‌توان به آن اشاره کرد، ساده سازی روند اجرایی، نامه‌نگاری پزشکی، ایجاد پرونده یکپارچه سلامت و تشخیص سریع‌تر بیماری‌ها است. این موارد را می‌توان به شاخص‌های فعالیتی زیر تقسیم بندی کرد:
- تسهیل بخشیدن به بروکراسی اداری در حوزه سلامت
- دسترسی آسان به پرونده‌های پزشکی و اطلاعات بیمار
- کاهش هزینه‌های جاری با حذف فعالیت‌های تکراری و کاغذ
- کاهش خطاهای پزشکی و بهبود عملکرد بالینی
- استفاده از سیستم‌های سلامت از راه دور
- استفاده از ابزارهای تشخیص فردی
- بهبود جنبه‌های مراقبت از بیمار
- افزایش سرعت و کارایی در صنعت درمان و آموزش پزشکی
- افزایش ایمنی، اثربخشی و برابری پزشکی
این شاخص ها تنها بخش کوچکی از مزایای سلامت الکترونیک را شامل می‌شوند و نشان می‌دهد که ابعاد سلامت الکترونیک بسیار گسترده است.
کشف 9 بُعد جذاب سلامت الکترونیک
مفهوم سلامت الکترونیک با 9 بعد شروع می شود که هرکدام بیانگر نکاتی است که در سیستم های پویای الکترونیکی در زمینه بهداشت و درمان گنجانده شده است.
- ارتقای کیفی درمان
بهبود پروسه درمان و افزایش کارایی آن یکی از مهمترین فاکتور های صنعت درمان است. پویایی، ثبت اطلاعات بیمار، رصد دارویی از مواردی است که منجر به بهبود کیفی درمان شده است. - کارایی
یکی از شاخص ها در بحث فناوری اطلاعات کاهش هزینه ها بدون افت کیفیت است که به شاخصEfficiency معروف است. کاهش هزینه با جلوگیری از مداخلات درمانی و حذف پروسه های تکراری ایجاد می شود. - توانمندسازی مصرف کنندگان و بیماران
این مورد یکی از مزایای سلامت الکترونیک است که با فراهم کردن دسترسی آسان به پایگاه‌های دانش پزشکی و ثبت الکترونیکی شخصی برای مصرف کنندگان از طریق اینترنت، راه‌های جدیدی را برای پزشکی با محوریت بیمار فراهم می‌کند. - تشویق
سامانه های فناورانه به دلیل حذف تنش های پزشکی گذشته رابطه بین بیمار و متخصص سلامت را بهبود می بخشد.
دو مفهوم باقی مانده یعنی توسعه و برابری که تعریف مشخص خود را دارد. بدین معنی که سامانه آنلاین پزشکی قابلیت توسعه برای استفاده از تکنولوژی های جدید مثل IOT را دارد و هم موجب برابری بین بیماران می شود.
کاربرد های IOT در حوزه سلامت
یکی از تکنولوژی های جذاب در فناوری اطلاعات، تکنولوژی اینترنت اشیا است که طی چند سال اخیر در حوزه سلامت فعالیت چشمگیری داشته است. ترکیب این فناوری با ابزارهای پزشکی مبتنی بر IOT کمک چشمگیری به بهبود پروسه های درمانی داشته است. اینترنت اشیا به دلیل امکان برقراری ارتباط با دستگاه های مختلف نقش گسترده ای در این حوزه ایفا می کند.
برخی از کاربردهای اینترنت اشیا در E-Health شامل موارد زیر می شود:
سنسورها و تجهیزات تشخیص : دستگاه هایی مثل ساعت های هوشمند برای شمارش ضربان قلب، فعالیت های بدنی و … استفاده می شود.
سنسورهای پزشکی : تجهیزاتی مانند فشارسنج، سنجش قند خون و سیستم های هشدار دهنده پزشکی
سیستم های مانیتورینگ : مثل دستگاه های اکسیمتر که در دوران کرونا نقش مهمی را ایفا کرده اند.
سیستم های مدیریت دارو : داروهایی مثل انسولین را می توان باسیستم های هوشمند دارویی استفاده نمود.
موانع و مشکلات مطرح در سلامت الکترونیک
یکی از مهمترین مشکلات E-Health با صرف نظر از بخش پزشکی، در بسترهای صنعت فناوری و ارتباطات کشور است. انفورماتیک کردن سیستم سلامت بستر های زیادی از منابع سخت افزاری و نرم افزاری در حوزه شبکه و اینترنت را خواستار است. شرکت ایرانسل با تلاش شبانه روزی در توسعه زیر ساخت های فناورانه در حوزه اینترنت پرسرعت ثابت و اینترنت فیبر نوری برای سازمان ها توانسته نقشی موثر در این زمینه ایفا کند.
